Tanklar, jet uçakları ya da SİHA’lar kadar sık konuşulmamasına rağmen, Ukrayna’daki yıpratma savaşında en çok kullanılan ve en çok zayiata yol açan teçhizatların başında topçu silahları geliyor. Savaşın üçüncü yılına gelindiğinde Batı’daki top mermisi stokları tükenirken Rusya, ayda 250 bin’e kadar ulaşan bir üretim sayısı yakaladı. Avrupa Birliği, söz verdiği 1 milyonluk top mermisi sayısının ancak 300 binini Ukrayna’ya ulaştırabilmişti.
ABD ise kaynakları bulunmasına rağmen, hem endüstrisinin uygun olmamasından hem de askeri yardım paketlerinin kongrede onaylanmamasından ötürü Ukrayna’ya mühimmat yetiştirmekte zorlanıyor. Durum böyle olunca çözüm önerisi Çekya Cumhurbaşkanı Petr Pavel’den geldi. Pavel, AB dışındaki müttefiklerden 800 bin kadar top mermisini satın alabileceklerini söyledi. Çek Cumhurbaşkanı satın alımın gerçekleşmesi için AB’den fon ayrılmasını talep etti. AB dışındaki müttefiklerin başında Türkiye ve Güney Kore geliyor. Güney Kore, savaş boyunca 300 bin ila 500 bin arasında bir top mermisini Ukrayna’ya bağışlayacağının sözünü vermişti. Pavel, Kore savaşından kalan envanterleri de bağış yerine satın alarak Ukrayna’ya teslim edilebileceğini düşünüyor.
NEDEN TÜRKİYE?
Türk savunma sanayiinin son dönemde dünyada yüksek ses getirmesinin yanında, yatırım yapılan alanların, modern savaş ihtiyaçlarını da göz önünde bulundurması birçok ülkenin gözünde ilgi odağı haline getirdi. Türkiye, Kağan, Bayraktar ya da Altay tankı gibi daha kompleks araçların yanında Ukrayna’da en çok ihtiyaç duyulan güdümlü anti tank füzesi ya da top mermisi gibi mühimmatların üretimini de hesaplı bir şekilde yapabiliyor.
Dahası, Soğuk Savaş sonrası envanterlerini küçülten AB ülkelerine kıyasla Türkiye, karşılaştığı asimetrik ve konvansiyonel tehditleri göz önünde bulundurarak üretim kapasitelerini tam tersine büyüttü. Bu da top mermisi envanterleri kurumuş Batı devletleri için Türkiye’yi cazip hale getirdi.
ABD, şu anda Ukrayna’nın en çok ihtiyacı olan 155 mm top mermisi için Türkiye’yle masaya oturacak. Teslimatı bu yıl planlanan 116 bin top mermisi ABD’nin envanterini dolduracak. Ancak ABD, sadece mühimmat almıyor. ABD’nin Ankara Büyükelçisi Jeff Flake, 155 mm topçu mermisi üretimi için Türk firmalarıyla anlaşarak üç yeni hat kurulduğunu duyurdu. Bu üretimle Türk firmaları ABD’nin 2025’e kadar yapacağı top mermisi üretimlerinin yüzde 30’unu karşılamış olacak.
NEDEN ÖNEMLİ?
Topçu desteği için kullanılan en yaygın ifade, “savaş alanının şahı” olduğudur. Özellikle İstanbul’un fethi sırasında kullanılmasıyla bilinse de topun savaş alanlarında popüler bir şekilde yerini alması 17. Yüzyıl’da İsveçli hükümdar Gustav Adolf sayesinde oldu. Napolyon’un daha da efektif bir şekilde orduların kalbine yerleştirdiği topçu birlikleri, Birinci Dünya Savaşı’nda ateş gücünü arttırmasıyla adeta bir vazgeçilmeze dönüştü. Verdun muharebesinde Almanlar sadece 6 günde 2 milyon top mermisi kullandılar. Tüm savaş boyunca 900 milyon ila 1.2 milyar top mermisi kullanıldı.
Soğuk Savaş’ın bitişiyle konvansiyonel çatışmaların azalacağını ön gören NATO ülkeleri, topçu mühimmatlarını büyük ölçüde azalttı. Sovyetler Birliği yıkıldıktan sonra Rusya bile envanterinin bir kısmını müttefik ülkelere dağıttı. Artık savaş alanları, daha küçük, iyi eğitimli ve güdümlü teknolojilerle donatılmış ordulara aitti. Topçu desteği hala varlığını sürdürse de yüksek sayıdaki mühimmat kullanımı artık yerini daha nitelikli ve az sayıda silahlara bırakmıştı.
Ancak 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle bu az sayıdaki nitelikli silahlar, cephe hattını kırmakta yetersiz kaldı. Bu da tarafları çok mühimmatın harcandığı Sovyet doktrinlerine itti. Ruslar, savaşın ilk aylarında ciddi kayıplar verince taarruz yapmadan önce hedefleri ağır bir bombardımana tutmaya başladılar. Bu da sahada ilerleyiş sağlamak için ciddi bir mühimmat gerektirdi. Yüksek hava desteği ve ateş gücüne güvenen Batı devletleri böylesi bir niceliğe sahip değillerdi. Bu nedenle envanterlerini Ukrayna’ya verdikten sonra üretimde Rusya’yı yakalamakta zorlandılar.
Rusya’ya karşı kalkışmada bulunan Wagner CEO’su Yevgeni Prigojin, Rus Savunma Bakanlığı’na yeterince top mermisi teslim edilmemesinden ötürü isyan etmişti. Prigojin, top mermisinin önemini kendine ait bir matematik denklemiyle anlatıyordu. Prigojin’e göre, 150 metrelik bir ilerleme kaydedebilmek için 6 bin top mermisi kullanmak gerekiyordu. Bu durumda, saldıran taraf 20 ölü 40 yaralı verecek, savunan tarafın kayıpları 500’ü bulacaktı. Ancak top mermisi kullanımı azalırsa denklem saldıranların aleyhine kötüleşiyordu. 3 bin mermi kullanıldığında saldıran tarafın ölü sayısı 120’ye, yaralı sayısı 240’a çıkıyordu.
Prigojin’in hesabı, sahadaki deneyimlerine dayalı olsa da benzer bir durum saldıran Ukrayna olunca da gerçekleşiyor. Tam da bu sebepten ötürü ABD, Batı ülkeleri üretim kapasitelerine arttırana kadar dünyadaki her taşın altında top mermisi arıyor. Ukrayna’nın topçu desteği azaldıkça Rusların ilerlemesi hızlanacak. Bu yüzden ABD, Türkiye başta olmak üzere ciddi bir envantere sahip herkesten alabileceği mühimmatın tamamını almak zorunda.
